Interview voor CC Westrand in Dilbeek (B)

Interview tgv het optreden in Cultuur Centrum Westrand waar Freek & de Jonges gaan optreden met de voorstelling Koffers op 31 mei.

Freek De Jonge is de langst spelende Nederlandse cabaretier, met een beroepscarrière van 50 jaar op de planken. Als ik dit telefonisch interview begin met deze vaststelling en hem vraag hoe hij zelf zijn positie in het Nederlands/Vlaamse cabaret zou omschrijven antwoordt hij lachend:  als The Godfather. En voegt hij eraan toe: Ja, ik speel al 50 jaar en daarvan ongeveer 49 jaar ook in Vlaanderen.

Bij de voorgangers waren de ‘Grote Drie’ van het Nederlandse cabaret: Wim Kan, Wim Sonneveld en last but not least Toon Hermans. Hoort Freek De Jonge daar eigenlijk niet bij?  

Dat is een andere generatie, zij op hun manier, hebben voor verandering gezorgd. Zij hebben er vooral ervoor gezorgd  dat er heel veel mensen naar die vorm van theater zijn komen kijken en op een eigen manier zijn wij door de tijdsgeest op een ander spoor gekomen he. Dat sloeg heel erg aan bij de generatie van dat moment.

Wat was de verandering die de grote drie hebben gedaan?

Je had het ernstige toneel en je had de klucht en de revue en zij hebben daar een middenvorm  gevonden. De maatschappijkritiek die meer te vinden was in café-chantants en de cabarets -in de foetus zal ik maar zeggen – al populair was,  die hebben zij naar het grote theater gehaald.

Wat hebben jullie met Neerlands Hoop daar dan aan toegevoegd?

Wat wij vooral gedaan hebben? Het keurige afgemeten programma daar hebben wij het mes in gezet, wij hebben echt gerevolteerd tegen de vorm en wij hebben heel erg het cabaret bevrijd van zijn burgerlijke ketens.

In welke mate hebben deze of andere voorgangers een aandeel/invloed gehad op jouw carrière? (Wie? Hoe? In welke mate?) Brak Neerlands Hoop met een traditie, of bouwde het net verder?

Je gaat altijd op de schouders staan van je voorgangers en laten we zeggen dat, ja, ik heb dat clowneske van Toon Hermans en, zeg maar, meer het conference en geëngageerde van Wim Kan en laten we zeggen dat Bram dan het lyrische van Wim Sonneveld had. Maar onze vorm was nog veel meer gebaseerd op het absurdisme uit de Engelse comedy en onze muziek was ook veel internationaler.

Heb je dan voortgebouwd op de traditie eerder dan ermee te breken?

Ik ben van mening, en dat is een paradox, dat de avant-garde eigenlijk traditioneler is dan de traditie. De avant-garde probeert eigenlijk weer bij de kern te komen van iets. De kern van het cabaret is dat het publiek betrokken wordt bij de voorstelling en ook aangespoord wordt om zelf een mening te vormen en niet klakkeloos mee te lopen in het aangeboden idee.

Ik denk dat jij daar, gezien je succes, al vijftig jaar in slaagt.

Wel ja, kijk. Het punt is, je kunt niet anders dan je doet en ja, je kunt niet revolutionairder wezen dan dit. Dit was wat ik kón en dan heb je natuurlijk allemaal dingen die je aangereikt krijgt van buitenaf en allemaal mensen die iets herkennen en ik kan ook niet ontkennen dat je ook een bepaald jasje gewoon aantrekt omdat het je lekker zit. Het is een samenloop van omstandigheden allemaal.

Wat heb je na de breuk van Neerlands Hoop meegenomen in je latere podiumwerk?

Ja, ik heb er natuurlijk op voortgebouwd. Ik heb wel geprobeerd, toen de breuk daar was, om echt te breken met de vorm van Neerlands Hoop en iets nieuws te verzinnen. Ik heb in die eerste jaren natuurlijk heel veel geleerd van het vak en dat heb ik toegepast in de jaren daarna.

Wie van de jonge garde in Nederland en Vlaanderen  zie jij als interessante voortzetters van een lijn die jullie met Neerlands Hoop begonnen zijn? Of zijn er die ermee breken?

Ik heb nog niet de grote breuk gezien. Ik zie eerder… in de vorm er is een grote armoede. Er is het dictaat van de stand up op dit moment en het is allemaal prachtig, maar theatraal niet erg interessant.

Zijn er geen jongere cabaretiers die je ‘schatplichtig’ zou kunnen noemen aan jullie werk?

Er zijn er wel die nu aan de weg timmeren en waarbij je Neerlands Hoop elementen, of dingen die ik teweeg gebracht heb die je zou kunnen aanwijzen, maar over het algemeen is het cabaret weer een weg afgeslagen naar,… je hebt het televisiecabaret gekregen en in de zaal, ja zeker wat ik dan gedaan heb, om cabaret en toneel en drama te verbinden, dat zie je eigenlijk nauwelijks meer.

Herken je dat niet bij Wim Helsen of Wouter Deprez?

Ja, Wim Helsen bouwt wel voort op het absurdistische en het mensen op het verkeerde been zetten, het verrassende..

Zijn er in Nederland geen makers die deze vernieuwde traditie verder zetten?

Nou ja , maar die zijn ook wel weer ouder, Hans Teeuwen en Theo Maassen. De jongere generatie is we meer afkomstig uit de stand up, ik vind het uitstekend hoor, maar ik word er zelf niet warm of koud van.

De titel van je nieuwe voorstelling is ‘Koffers’ een woordspeling met ‘covers’ heb ik begrepen?

Ja zeker, we hebben een plaat/cd gemaakt en rond die liedjes hebben we een ‘radioprogramma’ gebouwd. Het is dus niet echt een liedjesprogramma, maar het is ook niet een echt conferenceprogramma, we hebben een mengeling gemaakt. Het is ieder geval een vrolijke avond.

Hoe heb je de songs gekozen? Zitten ze in een thema?

Het zijn eigenlijk een stel liedjes die ik zeg maar bij elkaar gesprokkeld heb in de loop van de jaren. Als ik aan een programma begin te schrijven, zit ik soms naar de concentratie te zoeken en dan pak ik er wel eens een Engelstalig liedje bij en probeer dat dan te vertalen en soms komt er een bewerking van. Op het moment dat ik zo’n liedje vertaald heb zit ik in de juiste concentratie en dan kan ik aan mijn echte werk gaan. En in de loop der jaren zijn er zo wat teksten bij elkaar gekomen, ze dragen toch wel weer mijn stempel, en dan heb ik er nog enkele aan toegevoegd voor de plaat. Dat was vooral voor de muzikanten.

Wat is dan precies het verhaal?

Het is een ‘radioprogramma’ voor de rubriek ‘Hoger op’ en dat heeft zijn laatste uitzending omdat men door allerlei bezuinigingen zich steeds meer toelegt op het nieuws. Live muziek is onbetaalbaar en het gesproken woord moet iets met de actualiteit te maken hebben. Dat is zo’n beetje de onderliggende toon.

Zit dan daar de maatschappijkritiek in of is het puur amusement?

Nee het is geen stuk. Puur amusement, niet, maar het loopt ook niet over van de maatschappijkritiek, alhoewel die zeker ook aan zijn trekken komt. De humor zit voor een groot deel in de conference. De jingles en de station calls vormen een soort van running gags in het programma.

Wie staat er met jou op het podium?

Ik toer met vier muzikanten, die we al eerder meenamen naar Vlaanderen we hebben de band omgedoopt tot ‘De Jonges’. Het zijn dezelfde muzikanten als met Zonde en Als je me nu nog niet kent. Die laatste stond ook in Westrand op het podium, dat was trouwens een mooie avond in Dilbeek.

Dank je wel Freek voor deze korte telefonische toelichting.

Kaarten voor CC Westrand zijn te boeken via deze link